Serotonin (aynı zamanda 5-hidroksitriptamin, 5-HT ) fizyolojik ve patofizyolojik etkilerine hücre zarına bağlı çeşitli reseptörlerin, 5-HT reseptörlerinin (aynı zamanda serotonin reseptörlerinin ) aktivasyonu yoluyla aracılık eder. Bunlar merkezi sinir sisteminde, gastrointestinal sistemde, dolaşım sisteminde ve kanda yüksek yoğunlukta bulunur. Fizyolojik olarak kan pıhtılaşmasında, öğrenme süreçlerinde ve gündüz-gece ritminin kontrolünde rollerı vardır. Migren, pulmoner hipertansiyon, depresyon, şizofreni, yeme bozuklukları, bulantı ve kusmada serotonin reseptörlerindeki biyokimyasal süreçlerin yanlış işlemesi patolojik açıdan öneme sahiptir.1
Şimdiye kadar insanlarda 7 aile içinde incelenen( 5-HT <sub>1</sub>'den 5-HT<sub>7</sub>'ye kadar) en az 14 farklı 5-HT-reseptörleri tespit edilmiştir.2 Bir iyon kanalı olan 5-HT<sub>3</sub> dışında hepsi G proteine bağlı reseptörlerdir. 2000'li yıllara girerken omurgasızlar da dahil olmak üzere hayvan türlerinden yaklaşık 70 farklı serotonin reseptörü klonlanmıştır.3
5-HT1 Reseptörleri 5 alt tipi (A, B, D, E ve F) ile bu reseptör ailesinin en büyüğünü oluştururlar. Karakteristik özellikleri serotonin dışında aynı zamanda 5-Karboksamidotriptamin (5-CT) tarafından aktive edilebilirler ve G<sub>i</sub>/G<sub>o</sub>-Proteini üzerinden Adenilat siklazın inhibasyonuna yol açarlar. sahip olan <sub>5-HT1</sub> reseptör 5-HT reseptörlerinin büyük grubunu temsil eder.
5-HT<sub>2</sub> alıcıları A, B ve C alt tiplerıne ayrılır. α-metil-5-HT tarafından aktive edilirler ve G<sub>q/11</sub>-proteine bağlı reseptörler aracılığıyla etkinliklerini gösterirler.6
Antidepresanlar uzun vadeli etkilerini postsinaptik 5-HT<sub>2A</sub> reseptörlerini ve adrenerjik β-reseptörlerini down regüle ederek (yaklaşık 2 haftalık tedavi süresinden itibaren) aracılık ederler. 5-HT<sub>2A</sub> reseptörlerinin bu şekilde azaltılmış sinyalleme etkisi, antidepresanların anksiyolitik etkisinde önemli ölçüde rol oynar. Presinaptik 5-HT<sub>1</sub>-Otoreseptörlerinin yanıt verme inhibasyonu sinaptik aralık içine artmış bir Serotonin salgısına yol açar.11
Bir ligant kontrollü olarak iyon kanalı, 5-HT<sub>3</sub> reseptörü 5-HT reseptörleri arasında özel bir konuma sahiptir. Beş protein molekülünden oluşur ve sodyum ve potasyum iyonlarının geçişi için seçicidir. Yalnızca merkezi ve çevresel sinir sisteminde bulunan bu reseptör diğer etkilerinin yanı sıra kusma refleksini tetiklemekten sorumludur. 5-HT<sub>3</sub> reseptörü antagonistleri olan Ondansetron, Palonosetron ve Tropisetron sitotoksik ilaçların sebep olduğu kusmanın bastırlmasında son derece etkilidir.
G<sub>s</sub> proteinine bağlı 5-HT<sub>4</sub> reseptörü sadece gastrointestinal sistemde değil, aynı zamanda kalpte belirli bir öneme sahiptir. Asetilkolin salınımı yoluyla bağırsak aktivitesini düzenler. 5-HT<sub>4</sub> reseptör agonisti olan Cisaprid prokinetik olarak bir süre kullanılmış, fakat QTc-uzaması gibi kardiyak aritmilere sebep olduğu için marketten kaldırılmıştır. Başka prokinetically aktif bir 5HT<sub>4</sub> reseptör agonisti olan Tegaserod irritabl bağırsak sendromu tedavisi için ABD ve İsviçre 'de onaylanmıştır, fakat kardiyak yan etkilerinden 2007'de piyasadan çekilmiştir. Prucalopride (ticari adı Resolor ), kadınlarda idiyopatik kronik kabızlığın tedavisi için 2010 yılından beri AB ve İsviçre'de onaylanmıştır ve proaritmik olmaması beklenmektedir. Haziran 2015'te, üretici Shire erkekler için de AB onayı aldı.12
Bu grup diğer 5-HT reseptörlerinden moleküler biyolojik olarak önemli ölçüde farklı olan, 1992'den beri bilinen daha yeni 5-HT reseptörlerini içerir. Bunlardan 5-HT<sub>7</sub> reseptörü haricindekilerin fonksiyonel önemi çok az bilinir ve terminoloji'de küçük bir yere sahiptir.
5-HT<sub>5</sub> Reseptörleri A ve B alttipleri ile adenil siklaz inhibisyonuna yol açarlar.
Sadece merkezi sinir sisteminde bulunan G<sub>s</sub> proteini ile kenetlenmiş 5.HT**<sub>6</sub> reseptörü** muhtemelen öğrenme işlemleri ile ilişkili olabilir. Atipik nöroleptikler (ör. Clozapin) de bu reseptör için yüksek bir afinite gösterir.
Her yerde bulunan 5-HT**<sub>7</sub> reseptörü** daha iyi araştırılmıştır. Gündüz-gece ritmi ve vücut ısısını düzenlemenin yanı sıra, 5-HT yoluyla kan basıncının uzun süreli olarak düşürülmesinden sorumludur. Hem tipik (örneğin Pimozid ) hem de atipik antipsikotikler (örneğin Clozapin) bu reseptör için yüksek bir afinite gösterir.14
Orijinal kaynak: 5-ht reseptörü. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Schmerzklinik Kiel: *Migränewissen - Anfallsbehandlung
Aktories, Förstermann, Hofmann, Starke: Allgemeine und spezielle Pharmakologie und Toxikologie, 10. Auflage 2009, Elsevier Verlag. ↩
Shire Receives European Approval to Use Resolor® (prucalopride) in Men for the Symptomatic Treatment of Chronic Constipation , PM von Shire vom 3. Juni 2015. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page